کد مطلب:21066 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:247

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

از كجا بفهميم كه طاعات و عبادات ما مورد قبول درگاه احديّت قرار مي گيرد؟ با اينكه كمي هم گناه مي كنيم؟

عبادت عملي است كه از روي اراده و اختيار و به قصد اطاعت از دستورات الهي و تقرب به درگاه او صورت مي گيرد. لذا اگر عملي براي خود نمايي و يا بدون نيّت و يا به خاطر غرضهاي مادي و يا از سر اجبار انجام شود، عبادت نخواهدبود.

در اسلام انجام اعمال عبادي داراي شرايطي است كه به آنها اشاره مي گردد : (1)

- شخص عبادتگزار بايد توجه داشته باشد كه اعمال عبادي، خود هدف نيستند، بلكه وسيله اي هستند براي رسيدن به مرحله شناخت و يقين نسبت به خدا و آخرت و تقرب و نزديك شدن به صفات پروردگار. بنابراين اگر عبادت بدون هدف و نيّت باشد، بتدريج به صورت يك عادت در ميآيد كه در آن هنگام تأثير آن در شناخت و يقين نسبت به خدا و آخرت و دستيابي به صفات الهي اندك و ناچيز خواهد بود.

- دومين شرط عبادت اين است كه براي ريا و خودنمايي و جلب توجه مردم نباشد، كه عبادت با چنين قصدي گناه محسوب شده وباطل است و بنا بر بعضي احاديث چنين عملي به شرك نزديك است.

- تعريف كردن از عبادت هاي خود نزد ديگران مكروه است و اگر به حدّ ريا برسد حرام مي باشد، مگر اينكه براي رفع تهمت از خود و يا جلب و ترغيب مردم به عبادت پروردگار باشد.

- منّت گذاري و احساس طلبكاري از خدا در برابر عبادت، حرام و نابخردانه است، زيرا انسان بايد توجه داشته باشد كه در برابر عبادت او، خداوند سودي نمي برد. بلكه هدف از انجام عبادات الهي به كمال رسيدن خود انسان است.

- مغرور شدن به عبادت و ايمن دانستن خود از عذاب و عقاب اخروي حرام ست، همانطور كه يأس و نااميدي از رحمت و عو الهي، از گناهان بزرگ محسوب مي گردد.

در روايات اسلامي به مسألة نيّت در عمل اهميّت فوق العاده اي داده شده و اصولاّ هر عملي در دين مبين اسلام با نيّت و انگيزة آن پذيرفته مي شود. بعد از نيّت به موضوع اخلاق تكيه شده است و اين بدان معناست كه اگر كاري براي رضاي خدا انجام گيرد، عمل فوق العاده پر ارزشي است و در غير اين صورت فاقد ارزش مي باشد. پيامبر ( مي فرمايد : تنها عملي مقبول درگاه الهي است كه با اخلاص كامل همراه باشد.(2)



قرآن كريم نيز مي فرمايد : هر كس اميد به لقاي پروردگارش را دارد، بايد عمل صالح انجام دهد و كسي را در عبادت پروردگارش شريك قرار ندهد.(3)

از طرفي بايد دانست كه اسلام در هيچ موردي روي كثرت و مقدار عمل تكيه نكرده، بلكه همه جا كيفيت عمل مورد توجه است كه به چه نيّتي و منظوري كاري انجام شده است.(4) لذا حُسن عمل مهم است نه كثرت عمل.

امام صادق( مي فرمايد : خداوند كثرت عمل را نمي خواهد بلكه درستي عمل را مي خواهد، و درستي عمل به آن است كه با خدا ترسي و نيّت پاك همراه باشد. و نيز فرمود نگهداري عمل از آلودگي به ريا و نيّات نادرست مشكل تر از انجام خود عمل است و عمل خالص عملي است كه نخواهي هيچكس جز خدا ترا بخاطر آن مدح كند.(5)

لازم به ذكر است كه خداوند در قرآن به افراد با ايمان و صابر كه داراي عمل صالحند، هم وعدة مغفرت و آمرزش از گناه را داده و هم وعدة اجر عظيم و اين بدان معناست كه اعمال نيك دو اثر دارند، يكي باعث محو گناهان مي شوند و ديگر اينكه موجب جلب پاداشهاي الهي مي گردند.(6)

پس اگر عبادات را با حفظ دستورات شرعي و با حالت توجه و حضور قلب انجام دهيم آثاري در جان و روح ما خواهد داشت كه خود آن را احساس مي كنيم. البته در بعضي موارد علائمي براي قبولي بعضي اعمال ذكر فرموده اند، مثلاً در زيارت حرم شريف ائمه( اگر دل بشكند و انسان غرق توجه آن امام گردد و اشك جاري شود آن زيارت مورد قبول واقع شده است.

يك ملاك ديگر در قبولي اعمال و عبادات، نماز است كه در روايت فرمودند : اِنْ قُبِلَتْ قُبِلَتْ ما سِواها و اِن رُدَّتْ رُدَّتْ ما سِواها پس اگر ديديد اهميت شما به نماز زياد شده است، نماز را در اول وقت مي خوانيد و در نماز خسته و بي حوصله نميشويد، وآن را در معرض آفاتي چون ريا قرار نمي دهيد ساير عبادات شما هم انشاءا...قبول شده است.

در پايان اين نكته هم بسيار مهم است كه انسان هيچگاه به قبول شدن عبادت خود مطمئن نشود و هميشه خود را در محضر الهي مقصّر بداند و نظر كند به عبادات معصومين( كه چقدر خود را مقصر مي ديدند در برابر خداوند، تفكر و تدبّر در دعاي شريف كميل كه يكي از گوهرهاي درياي بي انتهاي معرفت مولا اميرالمؤمنين ( است بسيار مفيد خواهد بود.









ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منابع و مآخذ :

1. رساله نوين امام خميني(، ترجمه و توضيح بي آزار شيرازي، ص45 و 46

2. عدل الهي، شهيد مطهري، ص327

3. سوره مباركه كهف / آيه 110

4. سوره مباركه هود /آيه7

5. تفسير برهان، ج2، ص207، بنقل از تفسير نمونه، ج9، ص27

سوره مباركه هود /آيه11